Voorbereidingen Documentaire Nederlandse Forten in Brazilië

Deze maand is de New Holland Foundation benaderd door documentairemaker Ernst Daniel Nijboer. De Nederlandse journalist woont en werkt al lange tijd als correspondent in Rio de Janeiro waar hij onderzoek doet naar Nederlands erfgoed in Brazilië en de historisch-culturele relatie tussen beide landen.

In de loop der jaren is de filmmaker geïnspireerd geraakt door de oude Hollandse forten en verdedigingswerken langs de Braziliaanse kust die stammen uit ons verre verleden. Van 1624 tot 1654 hebben de Hollanders grote delen van Brazilië veroverd op de Portugezen en hebben daar forten gebouwd naar Nederlands model. Deze forten waren gemaakt van zand, aarde en gele baksteentjes die per schip overkwamen uit Nederland. 

Toen eerder dit jaar de Nieuwe Hollandse Waterlinie werd genomineerd voor de UNESCO Werelderfgoed-lijst, leefde bij Nijboer de langgekoesterde wens op voor een televisiedocumentaire over de verdedigingswerken in Nederland en Brazilië.

“Er is een geheel nieuwe kijk ontstaan op deze historische verdedigingswerken. Net als de Hollandse Waterlinies met zijn vele forten en vestigingen zijn ook de Nederlandse bouwwerken langs de Braziliaanse kust langzamerhand een trekpleister geworden. Waar de linie oorspronkelijk als verdedigingsvesting was bedoeld en gebouwd om de vijand buiten te houden, zien we vandaag de dag deze forten als ontmoetingsplaats en een trekpleister voor toeristen.“

Tot zijn verbazing is het Nederlandse erfgoed in Brazilië ‘filmisch’ nooit echt goed gedocumenteerd. “Beelden van de Hollandse Waterlinie bestaan er wel, maar niet echt van onze Braziliaanse erfenis. Als documentairemaker kriebelt het natuurlijk om dit historische erfgoed in verre landen nog vast te willen leggen voor ons nageslacht. Temeer ook, ondanks onderhoud en restauratie, de oude forten toch lijden onder de tand des tijd”.

De Stelling van Amsterdam staat sinds 1996 al op de UNESCO Werelderfgoed-lijst. Hopelijk komt daar dit jaar de Nieuwe Hollandse Waterlinie bij. Beide ‘werken’ tellen dan over een lengte van 85 kilometer zo’n 45 forten, 6 vestingen en 2 kastelen.

Het Nederlandse aandeel in Brazilië telt 79 verdedigingswerken in 10 verschillende deelstaten, van Bahia tot aan het Amazonegebied bij Belem.

Voor de documentaire zal een selectie worden gemaakt in nauw overleg met de betrokken instanties in Nederland en Brazilië, waaronder de New Holland Foundation, de Nederlandse ambassade en de consulaten in Brazilië. Met behulp van moderne filmtechnieken zijn de constructies van de bouwwerken tegenwoordig beter vast te leggen.“Met gebruik van drones kun je tegenwoordig een goed beeld maken van de ligging van de verschillende forten in het landschap. In combinatie met oude kaarten en afbeeldingen uit de archieven en musea belooft het een prachtige documentaire te worden met een hoog historische waarde voor onze komende generaties”, aldus Nijboer .