NY400 – De Europeanen van Nieuw-Amsterdam

Ontdek Jacob Steendam en een huis op Paerl Straet:

Ontdek Teunis Cray en een huis op de Brouwersstraat:

Transcripten

De filmpjes niet kijken? Lees de transcripten hier!

Video 1: 

Veel Europeanen emigreerden naar Nieuw-Amsterdam, dat een belangrijke handelspost werd. Een van hen was Jacob Steendam.

Steendam, geboren in 1616 in Duitsland, verhuisde naar de republiek en trad in dienst van de WIC. Hij bracht een groot deel van zijn loopbaan door op verscheidene plaatsen op de westkust van Afrika, waar hij misschien een zoon zou hebben gehad uit een affaire met een lokale vrouw. Na zijn jaren bij de WIC verhuisde hij rond 1652 met zijn vrouw Sara Abrahams Steendam naar Nieuw-Amsterdam. Daar kocht hij een huis op Pearl Street, vlak bij het huis van Stuyvesant. Helaas voor Steendam, die handelde in zaken als tabak en kledij, werd hij nooit welvarend koopman, hoewel hij wel wat invloed op Nieuw-Amsterdam had.

Steendam werd bekend door zijn poëzie en wordt ook wel “de eerste dichter van New York” genoemd. Steendam heeft zijn hele leven gedicht, maar zijn drie werken over Nieuw-Nederland zijn het meest bekend. In een ervan, “Lof op Nieuw-Nederland” probeert Steendam nieuwe kolonisten te trekken door de zuivere lucht, het vruchtbare land en de gevarieerde fauna in Nieuw-Nederland te benadrukken. Hier zijn twee stanza’s uit het gedicht:

                                                Tot handel, en tot scheepvaart, uitgezocht,

                                                Met havens, die den aard zelf heeft gewrocht

                                                Tot heul, van wie in ’t lijden wordt gebrocht

                                                                                        en raakt verlegen.

                                                Dit is het land waar melk en honig vloeit,

                                                Dit is het gewest, waar ’t kruid (als dist’len) groeit,

                                                Dit is de plaats, waar Arons-Rode bloeit,

                                                                                          Dit is het Eden.

 

Video 2: 

Teunis Cray was een van de vele Europeanen die in de zeventiende eeuw naar Nieuw-Amsterdam migreerden. Teunis Cray, geboren te Venlo, Noord-Limburg, in 1602, verhuisde naar Nieuw-Amsterdam toen hij veertig jaar oud was. Daar bouwde Cray voor zichzelf en zijn familie een huisje op een stukje land op de hoek van de Brouwersstraat en de Herengracht. Cray’s dertigjarige carrière als een kroegbaas en als ijkmeester van appels, uien en rapen was onopmerkelijk.

Misschien was het opmerkelijkste aan zijn leven een incident in 1658 met betrekking tot zijn dochter Janneke Cray en haar bruidegom, Philip Schooff. De twee trouwden in augustus van dat jaar, maar toen ze kerk verlieten schreeuwde Anneken Sibouts naar de pasgetrouwden: “ze hebben al samen geslapen en verdienen het daarom niet om hun bed met palmen bestrooid te krijgen”. Sibouts had het hier over de traditie van het versieren van het huwelijksbed met bloemen en palmen, en impliceerde dat de twee het huwelijk niet waardig waren omdat ze al met elkaar geslapen hadden. Philip vond de opmerking natuurlijk beledigend en daagde Sibouts voor het gerecht, zoals hij twee weken eerder ook al had gedaan toen een zekere Breghtlande van de Graaf zijn vrouw belasterd had.

Het is opmerkelijk dat Teunis Cray en Philip Schoof een maand ervoor bij een klein juridisch geschil betrokken waren. Dit zorgde ervoor dat Schoof Nieuw-Amsterdam voor een tijdje niet mocht verlaten, waarover hij zijn beklag deed bij de rechtbank. Hoewel we niet zeker weten wat de ruzie had veroorzaakt, kunnen we speculeren dat deze incidenten verbonden waren met de mogelijk “immorele” activiteiten van het paar.